|
Błogosławiony Czesław Odrowąż 1175/85-1242 Cz. II Błogosławiony Czesław. Rys. z książki Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dni roku, Ks. Piotr Skarga i inni, Mikołów-Warszawa 1910. W żywotach świętych znajdujemy też i inne cuda, których dokonał błogosławiony Czesław. Jest tam cud przepłynięcia Odry, podobnie jak święty Jacek, na swoim płaszczu. Są tam cuda wskrzeszenia umarłych, przy czym jeden jest dosyć szczególny, gdyż był to młodzieniec czy też dziecię, które już ósmy dzień pod wodą leżało, a nasz błogosławiony zakonnik modlitwą mu życie przywrócił. Rok później, 15 lipca 1242 roku, w swoim klasztorze świętego Wojciecha we Wrocławiu, po świętej spowiedzi i przyjęciu świętej hostii oraz opatrzony świętymi olejami, zmarł błogosławiony Czesław. O. Abraham Bzowski tak scharakteryzował postać i kult swojego współbrata: Poświadczył różnymi cudami i znakami swą świętość i szczęśliwość wieczną. Skoro tylko bowiem niebo osiągnął, swoich czcicieli pomocą jak największą zwykł był z nieba zawsze wspierać. U jego świętych relikwii stale znajdowało się lekarstwo, chorzy doznawali uzdrowienia, opętani uwalniani byli od złych duchów, bardzo liczni wezwawszy Świętego powracali ze śmierci do życia[1] Lektor Stanisław, jak zauważył o. Woroniecki, opisujący żywot świętego Jacka, wspomina wielu dominikanów współpracujących z tym świętym, ale tylko jednego Czesława nazywa, i to dwukrotnie, również świętym. Opisując jeszcze założenie przez Czesława klasztoru we Wrocławiu dodaje, że tam znajdują się jego zwłoki i że miejsce to słynie niezliczonymi cudami. Późniejszy kult błogosławionego Czesława rozwijał się raz szybciej, raz wolniej, a w czasach reformacji prawie zupełnie zanikł. I dopiero na początku siedemnastego wieku, wspomniany już przeor klasztoru dominikanów, ojciec Abraham Bzowski, przyczynił się do ożywienia kultu Czesława, który sto lat później, w czasie gdy klasztor przeszedł do prowincji czeskiej, został wreszcie beatyfikowany. Wtedy też, dzięki ofiarności ludności z całego Śląska, w latach 1711- 1730 dobudowano w kościele świętego Wojciecha we Wrocławiu nową, piękną barokową kaplicę. do której przeniesiono zwłoki błogosławionego. W czasie kiedy Polska była pod zaborami we Wrocławiu mieszkali przeważnie protestanci. Wówczas dominikanie zmuszeni byli opuścić swój klasztor, a ten jedyny grób świętego katolickiego, jaki był w całym Wrocławiu, nie odgrywał praktycznie żadnej roli w życiu religijnym miasta. Podczas drugiej wojny światowej w czasie obrony Wrocławia przez Niemców, kiedy całe miasto i wiele kościołów uległo zburzeniu, w tym również kościół świętego Wojciecha, to jednak Kaplica błogosławionego Czesława cudem uniknęła zniszczenia. Podobnie, podczas powodzi 1997 roku, kiedy wody wezbranej Odry zatrzymały się tuż przed fundamentami sanktuarium[2]. Błogosławiony Czesław już wcześniej ratował swój klasztor i tak mamy w żywocie Tutelaris wzmiankę o pożarze klasztoru świętego Wojciecha w roku 1570 i cudownym jego ocaleniu przez błogosławionego Czesława. O. Bzowski podaje, że gdy wszystko wokół klasztoru pożar strawił a fruwające wokół ogniste iskry już prawie podpalały dach, wtedy błogosławiony Czesław z Nieba zjawił się i rozłożywszy płaszcz powstrzymał i zgasił płomienie na kościele[3]. Grobowiec bł. Czesława w kościele dominikanów we Wrocławiu. Zdj. ze str. w Intern.: https://pl.wikipedia.org/wiki/Czes%C5%82aw_Odrow%C4%85%C5%BC#/media/Plik:Czeslaw_odrowaz_sarkofag.jpg (dostęp: 26.03.2025 r.) Kaplicę błogosławionego Czesława przykrywa kopuła z latarnią, osadzona na wysokim bębnie. Wejście prowadzi przez przedsionek i szeroką arkadę do ciemnego, nastrojowego wnętrza, gdzie bogactwo detali architektonicznych tworzy rodzaj swoistej scenografii, wykonanej z czarnego marmuru i alabastru, zgodnie z estetyką sztuki baroku. Na prawo od wejścia, w architektonicznym obramieniu, które ujmują postacie atlantów, Indianina i Murzyna, symbolizujących Amerykę i Afrykę, znajduje się okazała, odlana z brązu, 850-kilogramowa tablica inskrypcyjna z życiorysem bł. Czesława, zatytułowanym Beatus Ceslaus Christi Confessor - Błogosławiony Czesław Wyznawca Chrystusowy. (...) Freski w kopule (...) przedstawiają chwałę niebieską Błogosławionego, a dwa wielkie obrazy na płótnie (...) ukazują dwa cudowne wydarzenia z życia Błogosławionego: nawrócenie wodza mongolskiego i uzdrowienie umierającego dziecka. Całość wzbogacona jest ekspresyjnymi rzeźbami Centralne miejsce we wnętrzu zajmuje ołtarz z alabastrowym sarkofagiem z relikwiami bł. Czesława, zdobionym 24 płaskorzeźbionymi scenami z życia Błogosławionego, ujętymi bogatym ornamentem. [znajduje się tam między innymi scena, w której święty Dominik przyjmuje Czesława do zakonu, jest biskup wrocławski Wawrzyniec przekazujący klucze do kościoła świętego Wojciecha, jest nasz błogosławiony wskrzeszający czterech zmarłych a także utopione dziecko, jest też Czesław przepływający na swoim płaszczu Odrę, jest Czesław przepowiadający świętej Jadwidze najazd Mongołów no i jest oczywiście Czesław modlący się na murach Ostrowa Tumskiego.] Powyżej ołtarza znajdują się dwie alabastrowe, później pozłacane płaskorzeźby, z których jedna przedstawia bł. Czesława nawracającego Mongołów. Płytę ołtarza dźwiga osiem marmurowych rzeźb: cztery kariatydy (postacie
kobiece) symbolizujące cnoty kardynalne (Sprawiedliwość, Męstwo, Roztropność i Wstrzemięźliwość) oraz cztery symboliczne kompozycje rzeźbiarskie, które stanowią bardziej dokładną, indywidualną charakterystykę Błogosławionego. Tytuł każdej rzeźby określa łaciński napis na banderoli. Jako Tępiciela występku przedstawia bł. Zakonnika personifikacja siedmiu grzechów głównych, które przezwyciężył. Przydomek Pogromca herezji wyobraża pies z pochodnią w pysku (czyli zakon dominikański), który depcze dwugłową, a więc kłamiącą postać, symbolizującą błędy innowierców. Obok spoczywa lew o przetrąconym kręgosłupie, deptany przez jagnię. Napis na banderoli oznajmia: Postrach demonów. Czwarta rzeźba, podpisana Zwycięzca śmierci, ukazuje kościotrupa owiniętego w całun. Ściana południowa, będąca tłem dla sarkofagu, stanowi bogate architektoniczne obramienie dla posągów i płaskorzeźb przedstawiających w sposób historyczny i symboliczny życie bł. Czesława. W środkowej części między kolumnami umieszczono rzeźbę anioła, który przyklęknąwszy na jednym kolanie
łamie półksiężyc o męskiej twarzy (symbol zwycięstwa nad islamem). Wyżej widnieje płaskorzeźba wyobrażająca bł. Czesława ukazującego się zakonnicy. Tuż obok kolumn zamykających kompozycyjnie tę część ściany ustawiono pełnoplastyczne posągi Wiary i Nadziei, cnót, które tak ważną rolę odegrały w życiu Błogosławionego, szczególnie gdy za pomocą żarliwej modlitwy ocalił miasto. Gesty i spojrzenia obu rzeźb kierują się ku figurze Patrona adorowanej przez dwa aniołki. Środkowe części bocznych pól wypełniają dwie złocone płaskorzeźby przedstawiające bunt Korhasa przeciw Mojżeszowi i jego strącenie w czeluść (przestroga dla innowierców) oraz nawrócenie księcia mongolskiego przez bł. Czesława. Potępienie tych, którzy uparcie trwają w błędach, przeciwstawiono zbawieniu, które jest udziałem nawróconych. Pod
płaskorzeźbami, na wolutowych podstawach, przysiadły parami aniołki, dzierżące atrybuty kapłaństwa i zakonu dominikańskiego, a nad nimi umieszczono popiersia św. Tomasza z Akwinu (?-1274) i św. Piotra z Werony (1206-1252), wielkich świętych dominikańskich. Ku ołtarzowi zwracają się cztery duże posągi umieszczone w narożach kaplicy. Są to Ecclesia w szatach papieskich (alegoria Kościoła) i Caritas tuląca troje dzieci (alegoria Miłosierdzia), od południa św. Dominik i św. Jacek od północy[4]. Kościół wspomina błogosławionego Czesława 20 lipca, podobnie Kościół Odnowiony (ale w niektórych starych żywotach można znaleźć także daty 28 lub 29 lipca). W ikonografii przedstawiany z kulą ognistą lub ze słupem ognia nad głową. Atrybutami błogosławionego są: krzyż misyjny, kielich, otwarta księga Ewangelii, laska pielgrzyma, lilia, monstrancja, puszka z komunikantami, różaniec. Modlitwa do błogosławionego Czesława Boże, któryś błogosławionego Czesława, nieskazitelnej czystości obyczajami jaśniejącego i gorliwością o zbawienie dusz przejętego, w różnych narodach cudami i pracami apostolskiemi wsławił, spraw, prosimy, abyśmy za jego wstawiennictwem w wierze świętej utrwaleni, do Ciebie, któryś jest wiecznego zbawienia Twórcą i Dawcą, za łaską miłosierdzia Twego dojść potrafili. Przez Pana naszego Jezusa Chrystusa... Amen[5]. LITANIA DO NAJCZCIGODNIEJSZEGO ŚWIĘTEGO OJCA CZESŁAWA,
(1705 r.) Panie, zmiłuj się nad nami. [x3] [6]
Chryste, zmiłuj się nad nami. [x3]
Panie, zmiłuj się nad nami. [x3]
Chryste, usłysz nas.
Chryste, wysłuchaj nas.
Ojcze z Nieba Boże, zmiłuj się nad nami.
Synu Odkupicielu Świata Boże, zmiłuj się nad nami.
Duchu Święty Boże, zmiłuj się nad nami.
Święta Trójco Jedyny Boże, zmiłuj się nad nami.
Święta Maryjo - proś Boga za nami.
Święta Boża Rodzicielko - proś Boga za nami.
Święta Panno nad pannami - proś Boga za nami.
Czcigodny Ojcze Czesławie - proś Boga za nami.
Chlubo krakowskich kanoników katedralnych -
Łaskawy żywicielu ubogich -
Gorliwy nauczycielu cnót -
Ty, który zamieniłeś szaty szlachetnie urodzonego na ubogi habit zakonny -
Surowo umartwiający swoje ciało -
Podwójnie umocniony przez świętość twojego brata, świętego Jacka -
Chwało całego Zakonu Kaznodziejskiego -
Fundamencie i Pierwszy Przeorze dominikanów wrocławskich -
Gorliwy Głosicielu Świętej Ewangelii - Wielki Czcicielu Matki Bożej Maryi -
Pilny Krzewicielu Różańca Świętego -
Głęboka Otchłani pokory -
Wysokości niebieskich kontemplacji -
Wybrane Naczynie modlitwy -
Zwierciadło pobożności -
Niezmordowany Duszpasterzu -
Świetlisty Promieniu Kościoła -
Mocna Kotwico wiary -
Świecący Szmaragdzie nadziei -
Błyszczący Kamieniu Szlachetny Bożej Miłości -
Siedzibo ubóstwa -
Śnieżnobiała Lilio czystości -
Słoneczny Kwiecie posłuszeństwa -
Piękna Różo wstydliwości - Solidny Diamencie stałości -
Niezmiennie Żarliwy Krzewicielu Prawdy -
Cierpliwy Baranku łagodności -
Przykładzie wstrzemięźliwości -
Pogromco ciała -
Wyszydzający wszelką próżność -
Wyśmiewający wszelkie ziemskie godności i ambicje -
Odrzucający wszelkie skarby i bogactwa -
Odważnie lekceważący uroki świata -
Światło grzeszników przebywających w ciemnościach i w mroku śmierci -
Nawracający heretyków -
Pogromco wszelkich herezji -
Postrachu złych duchów -
Prawdziwy Proroku zapowiadający rzeczy przyszłe -
Tryumfujący nad Diabłem -
Zacięty Wrogu wszelkich występków -
Nieporuszony filarze wszelkich cnót - Wysoka Wieżo życia duchowego -
Zbrojownio duchowego oręża -
Wspaniała Biblioteko wszelkiej wiedzy -
Uzdrawiający Lekarzu chorych -
Skuteczna Pociecho trwożliwych -
Pewna Ucieczko wszystkich zgnębionych -
Pomocy wszystkich do Ciebie się uciekających -
W Świętym Życiu Przykładny Przełożony -
Każdej nocy raniący się do krwi żelaznymi łańcuchami -
Sprawiający cuda -
Przechodzący suchą stopą przez wezbrany nurt Odry -
Nad którego głową w czasie modlitwy unosiła się jasno świecąca kula ognia -
Dzięki którego modlitwie spadły z nieba błyskawice i grzmoty na oblegające miasto tatarskie hordy -
Na którego prośbę spadł z nieba ogień i przepędził spod Wrocławia całą przerażającą potęgę tatarską -
Którego cud nawrócił do chrześcijańskiej wiary wielu dzikich Tatarów i uczynił z nich pobożnych dominikanów -
Zbawienny Postrachu Tatarów -
Potężny Obrońco miasta Wrocławia -
Jasno Świecący Blasku Śląska -
Wieczna Chwało i Godności Twojego szlachetnego rodu Odrowążów -
Godny Podziwu Wskrzesicielu wielu zmarłych -
Ozdabiający wieloma cudami przez Ciebie wybudowany kościół św. Wojciecha we Wrocławiu, gdzie spoczywa twoje ciało -
Który po swojej śmierci ukazując się cudownie i wielokrotnie nad miastem, wielokrotnie ochroniłeś znajdujące się tam klasztory przed okrutnymi płomieniami pożaru -
Najwyższej próby Przyjacielu Boga -
Hojnie przez Boga Nagrodzony Mieszkańcu Nieba -
Wszędzie i wieczne chwalący Boga Serafinie - Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami. Błogosławiony Czesławie, wierny Wyznawco Chrystusa, wysłuchaj proszących Cię sług i służebnic i wyjednaj nam od Boga łaskę i odpuszczenie naszych grzechów. K.: Módl się za nami, błogosławiony Ojcze Czesławie
W.: Abyśmy się stali godnymi obietnic Chrystusowych Módlmy się:
Wszechmogący Wieczny Boże, który dla ozdoby świętego Kościoła udzieliłeś Twojemu wiernemu słudze Czesławowi wspaniałych cnót i pozwoliłeś mu działać wielkie cuda, mogli dotrzeć do bram wiecznej szczęśliwości, głosząc tam wiecznie Twoją chwałę, który żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen[7]. Bibliografia: - Błogosławiony Czesławie, módl się za nami - modlitwy wstawiennicze, litanie i pieśni do bł. Czesława, Wrocław 2013. - o. Bzowski Abraham, Tutelaris Silesiae, w Klimek E. (red.), Tutelaris Silesiae Błogosławiony Czesław we Wrocławiu, Wrocław 2007. - ks. Chorzępa Michał CM, Twój Patron błogosławiony Czesław, Kraków 1992. - Ćwikliński Ludwik, Monumenta Poloniae Historica, t. IV, Lwów 1884. - Długosz Jan, Roczniki Królestwa Polskiego, t. VII Rok Pański 1241, Warszawa 1974. - Encyklopedia katolicka, t.10, Lublin 2004. - Fros SI Henryk, Sowa Franciszek, Twoje imię przewodnik onomastyczno- hagiograficzny, Kraków 1982. Ks. Hozakowski Władysław, Żywoty Świętych Pańskich, Poznań 1908, - https://www.niedziela.pl/artykul/53855/nd/Swieci-przyjaciele-miasta/ (dostęp: 15.03.2025 r.) https://pl.wikipedia.org/wiki/Czes%C5%82aw_Odrow%C4%85%C5%BC#/media/Plik:Czeslaw_odrowaz_sarkofag.jpg (dostęp: 26.03.2025 r.) https://www.historiaposzukaj.pl/wiedza,wydarzenia,276,mongolowie_pod_wroclawiem.html (dostęp: 26.03.2025 r.) - http://www.niedziela.pl/artykul/111203/nd/zdjecia (dostęp:15.03.2025 r.) - https://info.dominikanie.pl/2014/07/odpust-blogoslawionego-czeslawa/ (dostęp: 15.03.2025 r.) - https://info.dominikanie.pl/2014/02/obronca-slaska-film-o-blogoslawionym-czeslawie-wideo/ (dostęp: 15.03.2025 r.) - https://www.vaticannews.va/pl/swiat/news/2023-01/44-mln-aborcji-w-2020-r-aborcja-pierwsza-przyczyna-zgonow.html (dostęp: 08.03.2025 r.) - x. Jaroszewicz Floryan, Matka świętych Polska, Kraków 1767. - Kłoczkowski Jerzy, Studia nad historią dominikanów w Polsce, Warszawa 1975. - Koneczny Feliks, Święci w dziejach narodu polskiego, Miejsce Piastowe 1937. - Kucharski Wojciech, Dzieje kultu błogosławionego Czesława, Kraków 2012. - ks. Ł. St., Zawsze Żywi, Kraków 1931. - x. Niesiecki Kasper, Korona Polska..., t. III, Lwów 1740. - x. Pękalski Piotr, Żywoty świętych patronów polskich, Kraków 1862. - Sikorski Marek, Błogosławiony Czesław Patron Wrocławia, Nowa Ruda 1993. - Ks. Skarga Piotr i inni, Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dni roku, Mikołów-Warszawa 1910. - ks. dr Skarżyński Zygmunt, Żywoty świętych polskich, Warszawa 1912. - ks. Staich Władysław, Święty Jacek pierwszy Ślązak..., Katowice 1934. - Tyszkiewicz Józef Hr., Inkwizycja Hiszpańska, Warszawa 1929. - Wiater Elżbieta, Wierny pies Pański, Kraków 2015. - o. Woroniecki Jacek, Błogosławiony Czesław dominikanin, Opole 1947. - o. Woroniecki Jacek, Święty Jacek Odrowąż, Katowice 1947.
[1] O. Abraham Bzowski, Tutelaris Silesiae, w Klimek E. (red.), Tutelaris Silesiae Błogosławiony Czesław we Wrocławiu, Wrocław 2007 s.84. [2] Elżbieta Wiater, Wierny pies Pański..., s. 92 [3] O. Abraham Bzowski, Tutelaris Silesiae..., s.85 [4] Błogosławiony Czesławie, módl się za nami..., s. 40-45. [5] ks. dr Zygmunt Skarżyński, Żywoty świętych polskich..., s. 481. [6] Litania jest cytowana ze współczesnego wydania, więc początkowe wezwania są umieszczone bez trzykrotnych powtórzeń. [7] Błogosławiony Czesławie, módl się za nami..., s. 23-28.
Powrót |
